Thursday, December 12, 2024
cine-eye-banner

روز ملی سینما و آرزوهای ما

روز ملی سینما

امروز بیست و یکم شهریور، روز ملی سینماست. دلیل اینکه چرا این روز را به عنوان روز ملی سینما انتخاب کردند را نمی دانم. هرچه در تاریخ سینمای ایران جستجو کردم مناسبت خاص و مهمی برای نامیدن این روز به عنوان روزملی سینما نیافتم. مظفرالدین شاه قاجار در روز هفدهم تیر ماه 1279 به اتفاق میرزا ابراهیم خان عکاسباشی به تماشای دستگاه سینماتوگراف برادران لومیر در پاریس رفت. همچنین شاه قاجار و مشاور سینمایی او در روز 23 مرداد 1279 به تماشای جشن گل در اوستاند بلژیک رفتند و آنجا عکاسباشی از شاه فیلمبرداری کرد. آنها دستگاه فیلمبرداری و نمایش فیلم را نیز از شرکت گومون فرانسه خریداری کرده و با خود به ایران آوردند تا شاه قاجار بتواند از همسران و نوکرهایش در دربار و اندرونی فیلمبرداری کرده و تماشا کند و لذت ببرد. هیچ تاریخ دقیقی برای ورود این دوربین به ایران نیز ذکر نشده و به فرض اگر بیست و یک شهریور روز وارد کردن نخستین دوربین فیلمبرداری توسط پادشاه قاجار و عکاسباشی به ایران باشد، هیچ اتفاق مهمی از نظر تاریخی محسوب نمی شود چرا که این دوربین هیچ نقشی در ثبت زندگی مردم و شکل گیری سینما به مفهوم واقعی کلمه در ایران نداشته است. واقعا نمی فهمم که چرا باید از میان این همه روزهای مهم و به یادماندنی در تاریخ سینمای ایران، روز ورود دوربین فیلمبرداری به وسیله شاه نکبتی قاجار به عنوان روز ملی سینما انتخاب و نام گذاری شود.  وقتی به تاریخ سینمای ایران و روزی به نام روز ملی سینما فکر می کنم، مجموعه ای از رویدادها، آدم ها و فیلم های خوب و بد در ذهنم رژه می روند. این روز برای من از یک سو یادآور همۀ آن اتفاق های خوبی است که در سینمای ایران افتاده؛ از تاسیس گراند سینما گرفته تا ساخته شدن نخستین فیلم ناطق ایرانی، از آوانس اوگانیانس و مدرسه آرتیستی سینما تا تاسیس کانون ملی فیلم به همت فرخ غفاری، از شکل گیری استودیو فیلم گلستان تا ساخته شدن نخستین فیلم های مستند واقعی سینمای ایران در این استودیو، از انتشار نخستین نشریات سینمایی تا نوشته شدن نخستین نقد های فیلم جدی و قابل اعتنا به وسیله طغرل افشار، از محصولات استودیو پارس فیلم تا هوشنگ کاووسی و مبارزه خستگی ناپذیرش با فیلمفارسی، از ابراهیم گلستان و خشت و آینه اش تا فرخ غفاری و شب قوزی اش، از خانه سیاه است فروغ فرخزاد تا باد جن ناصر تقوایی، از فریدون رهنما و سیاوش در تخت جمشید تا ناصر تقوایی و آرامش در حضور دیگران، از مسعود کیمیایی و قیصر تا داریوش مهرجویی و گاوش، از یک اتفاق ساده سهراب شهیدثالث تا رگبار بهرام بیضایی، از مغول های پرویز کیمیاوی تا چشمه آربی اُوانسیان، از آن شب که بارون اومد کامران شیردل تا جام حسنلوی محمدرضا اصلانی، از تنگسیر امیر نادری تا سوته دلان علی حاتمی، از مسافر عباس کیارستمی تا شازده احتجاب بهمن فرمان آرا، از جشنوارۀ جهانی فیلم تهران تا جشنوارۀ فیلم فجر، از پروانۀ معصومی تا سوسن تسلیمی، از سینما شهر فرنگ تا سینما آزادی، از برای آزادی حسین ترابی تا مرگ یزدگرد بهرام بیضایی، از اشباح رضا میرلوحی تا خطر قرمز کیمیایی، از دستفروش محسن مخملباف تا آن سوی آتش داریوش عیاری، از مادیان علی ژکان تا ناخدا خورشید تقوایی، از نخل طلای عباس کیارستمی تا شیر طلایی جعفر پناهی و تا اسکار اصغر فرهادی برای جدایی نادر از سیمین و …

اما از سوی دیگر این روز برای من، یادآور برخی رویدادها و پدیده های غم انگیز و تلخ در تاریخ سینمای ماست؛ از مخالفت شیخ فضل الله نوری و روحانیون و آدم های مذهبی متعصب با سینما گرفته تا شکل گیری دستگاه سانسور و ممیزی وزارت فرهنگ و هنر، از نابودی نسخه اصلی جنوب شهر فرخ غفاری تا توقیف فیلم گاو مهرجویی، از مرگ زودهنگام فریدون رهنما تا تصادف مرگبار فروغ، از آتش زدن سینماها در جریان انقلاب تا ممنوعیت اکران فیلم های خارجی در ایران، از حذف ستاره ها و محدودیت های اعمال شده در زمینه نمایش تصویر زنان تا همۀ تلاش های متحجران برای تعطیلی سینما در ایران، از بسته شدن خانۀ سینما و تلاش برای سلطۀ دولت بر سینما تا سانسور و توقیف فیلم ها، از اعمال فشار بر سینماگران مستقل و خانه نشین شدن بسیاری از آنها تا مهاجرت اجباری آنان و …

امروز بیش از یک قرن از ورود سینما به ایران می گذرد اما سینمای ایران همچنان با چالش های روزهای نخستین شکل گیری اش مواجه است. اقتصاد دولتی سینمای ایران و کنترل و نظارت همه جانبۀ دولت بر پروسۀ تولید و اکران فیلم ها، وجود مافیا و زدو بندهای پشت پرده، فساد مالی و رانت خواری، پولشویی و تزریق پول های کثیف به سینما، خودی و ناخودی کردن سینماگران و حمایت های مالی و تجهیزاتی از فیلم های سینماگران نورچشمی و عزیزدُردانه و سانسور و ممیزی و فشار بر سینماگران مستقل، تنها بخشی از مشکلات جدی سینمای ایران است. از سوی دیگر، گرایش به ابتذال و لودگی و الگوبرداری های سطحی از محصولات هالیوودی و هندی و سریال های ترکی، ستاره سالاری و نقش قدرتمند سلبریتی ها و بازیگران پولساز در پروسۀ تولید فیلم، بحران خلاقیت در فیلمنامه نویسی و بازتولید مضامین فیلمفارسی های سابق در قالب جدید، به انحراف کشیده شدن فرهنگ نقد فیلم و تبدیل شدن منتقدان به مبلغان و مسئولان روابط عمومی فیلم ها و همچنین کمبود جدی سالن های سینما، مشکلات دیگری است که سینمای امروز ایران با آن درگیر است.

به گمان من تنها زمانی می توان به نظام سینمایی سالم و مطلوبی دست یافت که مناسبات اقتصادی سالمی بر سینما حاکم باشد، سینمایی که در آن نقش نظارتی دولت بر تولید و نمایش فیلم، به حداقل برسد، ممیزی و سانسور حذف و امنیت شغلی همۀ دست انرکاران سینمایی از تهیه کننده و کارگردان گرفته تا بازیگران و عوامل فنی تولید تامین شود. سینمایی که در آن سرمایه و امکانات، به شکلی عادلانه و قانونمند و بر مبنای لیاقت ها و توانایی های سینمایی و نه بر اساس زد و بندها و روابط سیاسی یا خویشاوندی، توزیع شود، سینمایی که آزادی بیان سینماگران مستقل را به رسمیت بشناسد و هیچ فیلمی در آن به خاطر درونمایۀ انتقادی یا گرایش های سیاسی و مذهبی سازنده اش توقیف نشود. سینمایی که تهیه کنندگان بخش خصوصی و سرمایه گذاران، به قوانین و مقررات آن اعتماد کرده و بتوانند با دلگرمی و اطمینان به آینده، بر روی فیلم ها سرمایه گذاری کنند.

این ها بخشی از آرزوهای هر دلسوختۀ واقعی سینمای ایران است. اما علاوه بر این ها، آرزوی شخصی من  اعتلای فرهنگ سینمایی و جدی گرفته شدن فرهنگ نقد فیلم و عمیق تر شدن مطالعات سینمایی در ایران است. این امید وجود دارد که نسل امروز با تکیه بر تجربه ها و دستاوردهای نسل های گذشته، آگاهی اش را در این زمینه ارتقا بخشیده و با پشتوانه فکری و هنری قوی تری برای آیندۀ سینمای ایران و توسعۀ آن قدم بردارد. البته اگر بدخواهان سد راهشان نشوند و آنها را مایوس و دلسرد نکنند.

دیدگاه شما

لطفا دیدگاه خود را وارد نمایید
نام خود را وارد کنید

2 × 1 =

Cine-eye / سینما-چشم